Na nog steeds geconfronteerd te worden met opmerkingen als:” Een kunstenaar is toch iemand die schildert en hoopt af en toe wat te verkopen voor aan de muur, zodat er geld binnen komt..?”“ mmmm, nou nee..!”

Neem ik de dankbare taak op me om wat meer duidelijkheid over het beroep kunstenaar te verschaffen. Ondanks de stoom die zo af en toe uit mijn horen komt na het horen van dit soort reacties schrijf ik het maar toe aan onwetendheid. Tijd voor uitleg dus. Wat is een kunstenaar nou eigenlijk en waar ben je dan precies de hele dag mee bezig?

Zelf ben ik beeldend kunstenaar dus voor het gemak zal ik deze tekst beperken tot deze stroming, maar uiteraard zijn er nog veel meer vormen van kunst. Podiumkunsten zoals Theater, muziek, dans, zang etc… En wat dacht je bijvoorbeeld van koken, schrijven, film en fotografie?

Op wikipedia staat de volgende definitie: Een kunstenaar is iemand die zijn of haar creatieve begaafdheid gebruikt om kunst te maken. Dat klinkt natuurlijk al aardig, maar nog steeds een beetje omslachtig. Verder zijn er nog andere definities te vinden zoals:” Het vermogen om schoonheid te scheppen en esthetisch genot op te wekken.” Deze valt voor mij gelijk af, want kunst hoeft niet altijd “esthetisch” te zijn. Waar het mij als kunstenaar omgaat is dat je iets wilt oproepen bij de toeschouwer. Dit kan een gevoel van schoonheid zijn, maar ook van verbazing, verwarring, ontroering en vervreemding. Vaak wil de kunstenaar iets vertellen aan de kunstkijker, zoals een schrijver dat met woorden doet. De visuele ervaring kan bij de kijker dus een bepaald gevoel oproepen. Eigenlijk is een kunstenaar dus ook een verteller. Dat scheppende stukje klopt dan wel weer, als iemand iets maakt van een bepaald materiaal en het is geen gebruiksvoorwerp, kan er sprake zijn van kunst. Kortom, een kunstenaar is iemand die schept en creëert om een verhaal te vertellen of iets duidelijk te maken.

Om dit artikel te schrijven is een klein onderzoek nodig wat mijzelf gelijk met een nieuw project opzadelt. Ook dat is wat een kunstenaar doet onderzoek. Mijn inzichten om dit artikel te maken komen uit verschillende bronnen waar ik een keuze uit maak om degene die ik belangrijk vind om te vermelden.

Een stukje wat ik vond in het boekje: “ was ik maar naar de kunstacademie gegaan… dan had ik dit boek niet hoeven kopen..” (erg leuk boek trouwens ook al ben je wel naar de kunstacademie gegaan) omschrijft het redelijke tot goed: “ De kunstenaars van nu staan meestal met beide benen in de maatschappij. Hedendaagse kunst gaat vaak over actuele onderwerpen, zoals armoede, illegaliteit of het milieu. Kunstenaars willen meestal iets bereiken: dat de kunstkijker naar zichzelf kijkt, om het werk lacht, zich ongemakkelijk voelt, zich ergert, weerstand voelt of zelfs boos wordt. Ze kunnen met hun werk een spiegel voorhouden, ontregelen, ontroeren, verrassen, overrompelen, vragen stellen, de kunstkijker confronteren met hoe de maatschappij in elkaar zit.” Eureka dit is echt een goede omschrijving!

Als kunst een functie heeft, is het algemeen, om anders tegen de wereld aan te (leren) kijken.

Bewustwording is dan ook een belangrijk deel van de rol van een kunstenaar. Tevens de reden waarom een kunstenaar zich niet graag houd aan regels en vaak niet past binnen een bepaalde structuur. Zijn/haar doel is nou juist om vaste patronen te doorbreken, zodat een probleem of gebeurtenis anders bekeken kan worden. Je wilt mensen bewust maken van de maatschappij en van zichzelf, om weer te leren om ook af en toe eens buiten de regels te denken. Als je namelijk alleen leert om de regels op te volgen en je mond te houden, verlies je de eigenschap om voor jezelf te kunnen denken en als het nodig is voor je rechten op te komen of eigenhandig een probleem op te kunnen lossen.

Wat gebeurt er namelijk als je kunst bekijkt. Je probeert het werk te interpreteren waardoor je gedwongen wordt om je denkprocessen te stimuleren. Kunst prikkelt je hersenen, maar kunst kan ook met je lichaam gevoeld worden. Dit is een heel persoonlijk proces en brengt je weer in contact met jezelf, je emoties, de maatschappij en misschien zelfs wel met de wereld. Door naar kunst te kijken en kunst te interpreteren, leer je meer over jezelf en over de wereld om je heen. Voor mij als kunstenaar is zelfverwezenlijking dan ook een belangrijk ding, omdat ik weet wat het voor jou als persoon kan doen. Voor mij persoonlijk gaat kunst over vrijheid en zijn wie je bent.

Belangrijke eigenschappen van een kunstenaar:

Als kunstenaar moet je:

het durven om vragen te stellen,

creatief zijn,

spelen, (het liefst de hele dag)

voor je mening uit kunnen komen, (ooit een kunstenaar gezien die met alle winden mee waait?)

een visie hebben, (wel zo handig)

eigenwijs zijn, (check)

over veel fantasie en verbeeldingskracht beschikken, (dit is een kerncompetentie)

een eigen identiteit hebben,

voldoende zelfvertrouwen hebben,

een onderzoekersmentaliteit hebben,

keuzes kunnen maken,

tegen kritiek kunnen,

kritisch zijn,

plezier in je werk hebben,

afstand kunnen nemen,

bij jezelf kunnen blijven,

experimenteren,

communiceren,

filosoferen,

verbanden kunnen leggen,

humor hebben,

een beetje gek zijn,

je niet druk maken over wat “anderen” zullen denken/vinden

in de belangstelling durven staan

eksteren = verzamelen (alles is te gebruiken, volgens mij zijn alle deelnemers van “mijn leven in puin” diep van binnen kunstenaars alleen ze weten het niet.)

Je niet te druk maken over het huishouden of andere dagelijkse dingen

en tegen onzekerheid kunnen.

Nog een paar goede uitspraken van grote meesters:

Aristoteles:” Het doel van kunst is niet het uiterlijk van dingen weer te geven, maar het innerlijk… dat is de echte werkelijkheid!”

Henry Moore:”In kunst gaat het niet om verklaringen, maar om inspiratie. Kunst is er om mensen te laten begrijpen in wat voor een prachtige wereld we leven.”

Naast het scheppen en creëren is een kunstenaar dus ook een verteller, filosoof, wetenschapper, analist, rebel, organisator, zelfstandig ondernemer, marketeer en vooral zichzelf.

Volgens mij is dit een goed antwoord op de vraag: Wat is nou een kunstenaar??!!??

Uiteraard zijn bovenstaande eigenschappen te leren en te oefenen, maar volgens mij ben je een kunstenaar in hart en ziel en heb je eigenlijk geen keus…. Een kunstenaar ben je. Het kan dus nooit tijdverdrijf of een hobby zijn, maar zit in de aard van het beestje. Onmogelijk dus om het “erbij te doen” Mijn moeder kwam er pas achter dat er in haar lijn van de familie een kunstenaar zit … mmmm… waarschijnlijk dus toch genetisch bepaald. Voor nu genoeg uitleg, maar voor vragen kun je me altijd mailen, misschien krijg je antwoord, maar misschien ook niet 😉